toespraken

17 November 2016

Speech slotwoord 'How to start up your pop-up?'

Dames en Heren,

Ik hoop alvast dat u een boeiende avond heeft gehad en weer wat nieuwe inzichten rijker bent dankzij de ervaringsdeskundigen. Als we start up en pop-up horen, valt mij onmiddellijk het laatste onderdeel van dat woord ‘up’ op. Je gaat iets opzetten, je gaat iets opbouwen, maar bij up denk ik ook aan omhoog klimmen, groeien. En dat is wat onze economie de dag van vandaag zeker kan gebruiken: initiatieven die zich niet neerleggen bij de huidige situatie, maar de blik op de toekomst richten en die economie willen laten floreren en groeien.

Ongetwijfeld val ik soms in herhaling van wat sommige kenners het vanavond qua kennis met u hebben gedeeld. Toch is het belangrijk om vanuit economische visie en beleid die zaken nogmaals extra te benadrukken.

Pop-up shows, bars of restaurants, je ziet ze tegenwoordig steeds vaker opduiken. Enerzijds is er immers heel wat leegstand, anderszijds kunnen jonge ondernemers (creatievelingen, webshopeigenaars,...) een duwtje in de rug gebruiken.

Doorgaans zien gemeenten de pop-up winkel als oplossing voor leegstand. En dat is niet helemaal correct en een beetje kort door de bocht. Op die manier wordt namelijk vaak de kern van het probleem genegeerd en direct naar dé oplossing gegrepen die er in realiteit geen is. Pop-up is geen wondermiddel om de problemen van de achteruitgang in de retail, of vooral de leegstand tegen te gaan. En het is spijtig dat pop-ups in één adem worden genoemd met het negatieve begrip leegstand.

Pop-up shops brengen daarentegen wel beleving en variatie in een markt die onder druk staat. Winkelen is saai geworden. Je ziet overal dezelfde ketens, waardoor mensen gerichter gaan shoppen in plaats van rond te snuisteren. Pop-ups zijn spannend en geven zin om weer de stad in te trekken en dingen te ontdekken.
Het is een deel van nieuwe vormen van winkelen om een sterke relatie op te bouwen tussen verkoper en koper. Zo kan een pop-up een nuttige aanvulling zijn bij een webwinkel; op bepaalde momenten in het jaar ‘live’ gaan en dan klanten onderhouden voor de rest van het jaar via online shopping. Bijvoorbeeld een chocolatier kan in een kleine tot middelgrote stad moeilijk een heel jaar zijn winkel rendabel houden, maar in de feestmaand december is het dan wel een hotspot om in een fysieke winkel de producten aan te bieden. Dit dan combineren met een leegstaand pand geeft de winter-winkelstraat wat meer aanzien.
De pop-ups kunnen een try out moment zijn voor een nieuw aanbod; een jonge ondernemer.

Het pop-up statuut kan de instap naar duurzaam ondernemen zijn. De keuze van het pand is uitermate belangrijk om kans tot slagen te hebben. Passage is key. Meestal gaat het over kleine panden vermits de leegstand daar het grootst in is. 50 % van de leegstaande panden hebben een oppervlakte van 50 tot 100 vierkante meter. Daarom is het belangrijk dat gemeenten en steden een inventaris hebben van alle leegstaande panden.

Maar de steden en gemeenten spelen een grotere rol dan ze soms denken. Pop-ups kunnen namelijk een bewust onderdeel zijn van een lange termijn strategie mbt de ‘herschikking’ van het winkelcentrum. Panden die voor afbraak of voor herdefiniëring van hun functie wachten, worden tijdelijk gerestyled tot pop-up om op die manier de overgang minder dramatisch te laten overkomen. Iets wat bijvoorbeeld Boom in haar centrum deed.

Het is duidelijk dat tijdelijke winkels almaar populairder worden. De voorbije twee jaar doken ze op in zowat een kwart van alle Vlaamse gemeenten. Toch stelden zich ook problemen met deze evolutie binnen het winkelgebeuren. Tot voor kort waren er namelijk geen regels voor handelshuur op korte termijn. Met alle problemen van dien.

Het Vlaams Parlement heeft nieuwe regels omtrent handelshuur voor pop-up winkels goedgekeurd. Het decreet maakt korte huurcontracten van minder dan een jaar mogelijk en moet de bestaande rechtsonzekerheid bij huurders en verhuurders uit de wereld helpen.

Daarmee slaat de Vlaamse overheid een driedubbele slag: De eenvoudige regels nemen de drempels voor startende ondernemers weg: als hun handelsconcept niet aanslaat, hoeven ze geen drie jaar huur te betalen. ze geven de eigenaars van winkelpanden de zekerheid die ze zoeken. En ze reiken lokale besturen een puzzelstukje aan in hun leegstandsbeleid.

Op die manier moet de bestaande rechtsonzekerheid verdwijnen. Starters die een concept willen uittesten, zullen niet langer onder de handelshuurovereenkomst op lange termijn vallen en zullen dus zonder veel risico's kunnen onderzoeken of hun nieuwe concept kans op slagen heeft.

De provincie Antwerpen voorziet zelf geen specifiek beleid rond pop-ups. Het is namelijk een onderdeel van een visie opbouw en algemeen beleid rond retailaanpak. Dat verzorgen we wel voor de gemeenten enerzijds door het aanbieden van al de noodzakelijke informatie over de evolutie van de retail in de gemeenten, met de feitenfiches, maar ook via hands-on begeleiding door de detailhandelscoaches. Daarbij hebben we onlangs beslist om extra in te zetten op deze ondersteuning met een uitbreiding van het team, waardoor we nog meer steden en gemeenten kunnen ondersteunen bij hun detailhandelsbeleid, waarin pop-ups een belangrijk onderdeel kunnen zijn.

We willen steden en gemeenten daar echt toe aanzetten. Pop-ups zijn voor hen namelijk een interessante tool om starters te lanceren, leegstand weg te werken en een vernieuwende dynamiek te creëren. Tijdens een infosessie in samenwerking met Unizo op 29 november in Kapellen krijgen schepenen en gemeentelijke ambtenaren daarover meer informatie en voorbeelden uit de praktijk.

Daarnaast zijn er nu ook al een aantal ondernemers in het land die pop-ups begeleiden, ontwikkelen op vraag van steden en gemeenten. Het is een business op zich geworden.

Laat mij duidelijk zijn, start-ups en pop-ups zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving, ze maken een wezenlijk onderdeel uit van ons retailbeleid. Om u daarvan te overtuigen, ook de provincie heeft af en toe een pop-up rond bepaalde thema’s, zoals zowerkthet om geïnteresseerden op zoek naar een job een uurtje intensieve persoonlijke coaching te geven. Ook wij zijn dus overtuigd van deze werking.

Ik wens u allen nog veel succes.