Hoe kan de land- en tuinbouwsector uitdagingen als droogte en wateroverlast het best aanpakken? En welke vormen van samenwerkingen kan je daarvoor opzetten?
In het plattelandsproject ‘Aqualitatieve Mechelse Groenteregio’ gaat de provincie Antwerpen met een hele reeks partners in 6 gemeenten (Putte, Duffel, Sint-Katelijne-Waver, Kontich, Rumst en Lier) op zoek naar vernieuwende oplossingen: van de uitkoppeling van alternatieve waterbronnen tot de inrichting van overstroombare zones.
Samen met ons klimaat veranderen ook de neerslagpatronen. We zullen de komende decennia te maken krijgen met nattere winters en drogere zomers met meer extreme zomeronweders. Dit heeft zowel voor de natuur als voor de land- en tuinbouwsector een grote impact.
Els Berckmoes van het Proefstation voor de Groenteteelt in Sint-Katelijne-Waver: “In de zomer van 2018 stonden heel wat waterbassins nagenoeg leeg. Door de beperkte regenval in 2019 raakten de bassins ook voor deze zomer niet gevuld, met dezelfde problemen als gevolg. In de toekomst zullen we nog meer droge zomers met minder neerslagdagen en langere perioden van droogte moeten overbruggen. Scenario’s van 2018 zouden volgens klimaatexperten om de 4 tot 5 jaar gaan voorkomen. We moeten daarom op zoek naar slimme oplossingen om ons te wapenen tegen zowel wateroverlast als –droogte.”
Naar een klimaatrobuuste landbouw en grensoverschrijdende samenwerking
“De tendens is duidelijk. Om de land- en tuinbouw van genoeg water te voorzien, zullen we er in de toekomst op een andere manier mee moeten omgaan,” vult gedeputeerde voor Landbouw Ludwig Caluwé aan. “We zullen een klimaatrobuuste landbouw moeten creëren die bestand is tegen de grillen van het klimaat. Daarvoor zullen we op een andere manier moeten denken en samenwerken.”
“We zullen met iedereen op het terrein - van land- en tuinbouwer tot lokale besturen en natuurverenigingen – moeten samenwerken om oplossingen te zoeken” vult Ludwig Caluwé aan. “Daarbij moeten we ook veel meer bedrijfs- en gebiedsoverschrijdend denken. Om dit te stimuleren starten we met een gemeentegrensoverschrijdend pilootproject in de Mechelse Groenteregio.”
De komende jaren zullen de POM en Provincie Antwerpen daarom onder meer via in het PDPO-project ‘Aqualitatieve Mechelse Groenteregio” intensief gaan samenwerken met het Proefstation voor de Groenteteelt, drinkwatermaatschappij Pidpa, Regionaal Landschap Rivierenland en de deelnemende gemeenten Putte, Duffel, Berlaar, Sint-Katelijne-Waver, Kontich, Rumst en Lier.
Zoektocht naar projecten met win-wins en alternatieve waterbronnen
“Out-of-the-box, zo kan je de ideeën noemen die nu op tafel liggen en die we binnen dit PDPO-project willen uittesten,” zegt Stan Verdonck van POM Antwerpen. “Zo zijn we bijvoorbeeld op zoek naar bedrijfsgebouwen waarvan regenwater kan opgevangen worden om het vervolgens naar land- en tuinbouwbedrijven in de buurt te leiden. Door in te zetten op meer benutting van regenwater, verminderen we tegelijkertijd de kans op wateroverlast én de kans op droogte.”
“We denken er ook aan om alternatieve waterbronnen, zoals een oude kleiput, toegankelijk te maken voor land- en tuinbouwers, of om extra bufferbekkens of overstroombare zones aan te leggen op strategische plaatsen” voegt Stan Verdocnk nog toe. De projecten worden telkens op vrijwillige basis opgestart. Daarnaast kunnen andere projectideeën geïntegreerd worden.
“Verder zetten we ook in op efficiëntiewinsten om beter met regenwater om te gaan” vult Ludwig Caluwé aan. “Zo willen we onderzoeken of bufferbekkens slimmer kunnen aangestuurd worden zodat land- en tuinbouwers meer water kunnen hergebruiken en beter kunnen opvangen bij hevige regenval. Daarnaast willen we onderzoeken of de drainagesystemen van openluchtteelten verder kunnen geoptimaliseerd worden zodat ze langer water vast kunnen houden zodat land- en tuinbouwers minder moeten beregenen.”
De verschillende partners, provincie Antwerpen, Vlaanderen en Europa investeren samen 162.610 euro in het PDPO-project ‘Aqualitatieve Mechelse Groenteregio’. Vlaanderen investeert daarnaast 500.000 euro via het landinrichtingsproject Water+Land+Schap.