toespraken

19 June 2018

Toespraak tijdens het toekomstcongres voor landbouw, tuinbouw en agrocomplex in de provincie Antwerpen

Dames en Heren,

Landbouw en het bijhorende agrobusinesscomplex werd – gedurende deze lopende legislatuur – geselecteerd als een economische speerpuntsector. Onder het agrobusinesscomplex verstaan we de land- en tuinbouwbedrijven tezamen met hun toeleveranciers en afnemers. 

Het agrobusinesscomplex in de provincie Antwerpen is erg gespecialiseerd én performant. Ruim 5.800 landbouw- en aanverwante industriële bedrijven realiseren samen een omzet van 16,2 miljard euro. Met slechts 17 procent van de bedrijven die in Vlaanderen actief zijn in het agrobusinesscomplex staat de provincie toch in voor 28 procent van de omzet. Kijken we ruimer dan zien we dat in totaal 1/5de van het aantal ondernemingen en zelfstandigen uit onze provincie deel uitmaakt van het agrocomplex.  

Denk aan de tuinbouwregio’s in Sint-Katelijne-Waver en Hoogstraten waar veilingen en tal van economische activiteiten zijn gegroeid. In de pluimveesector zien we dat heel wat hoogtechnologische toeleveranciers zich in onze contreien hebben ontwikkeld dankzij de aanwezigheid van een uitgebreide pluimveesector.

De cijfers tonen de sterkte van het Antwerpse agrocomplex aan. Iets wat we als provincie Antwerpen koesteren en in de toekomst willen blijven ondersteunen. Een sector die me persoonlijk, als slagerszoon, nauw aan het hart ligt.  

Via dit Toekomstcongres, een Staten Generaal, willen we als provincie Antwerpen vooruitblikken naar de volgende legislatuur. Hoe kunnen we vanuit ons provinciebestuur de landbouw en aanverwante bedrijven nog beter ondersteunen? Welke acties kunnen we hiervoor nemen als bestuur?  

Vandaag luisteren wij. We luisteren naar jullie ideeën en inzichten. Zodat we er samen, als beleid én keten kunnen voor zorgen dat deze sector ook in de toekomst zijn economische positie kan behouden én versterken.   

Maar eerst een blik op het huidige provinciale beleid.   

Het landbouwbeleid van de provincie Antwerpen zet in op het ontwikkelen en stimuleren van een duurzame landbouw als drager van een innoverend agrocomplex. Om dit te realiseren zet het beleid in op 3 pijlers:  

  1. Verhogen van kennis en expertise binnen de landbouwsector 
  1. Vrijwaren van ontwikkelruimte voor duurzame landbouw 
  1. Verhogen van maatschappelijk draagvlak voor het agrocomplex 

Heel wat provinciale diensten werken samen aan de realisatie van dit beleid. Deze ziet u hier.  

In wat volgt gaan we dieper in op de acties vanuit deze diensten.  

Binnen de pijler kennis en expertise wordt er geïnvesteerd in onderzoek. Om beleid te voeren én af te toetsen zijn cijfers nodig. We monitoren dan ook de economische kengetallen van het agrobusinesscomplex op provinciaal niveau.  

De voorbije jaren werd vooral geïnvesteerd in ruimtelijke studies. Ruimtelijk liggen er nog heel wat uitdagingen. Met 42% van het totale grondgebied van de provincie Antwerpen zijn landbouw en platteland de grootste ruimtegebruikers. Glastuinbouw en veeteelt nemen er een toppositie in. Maar we stellen vast dat terwijl het agrarische gebied steeds meer onder druk komt te staan, het huidige ruimtelijke beleid ervan uitgaat dat het volledige agrarische gebied door landbouw wordt gebruikt.  

Uit één van de studies die we samen met het ILVO hebben uitgevoerd blijkt dat 30% van het agrarisch gebied in de provincie Antwerpen niet door landbouw wordt gebruikt, terwijl het Vlaamse gemiddelde op 15% ligt.  

De onderzoeksresultaten worden ook vertaald naar acties binnen de ruimtelijke pijler. Een voorbeeld hiervan is het glastuinbouwbeleid. We zoeken manieren om de bestaande glastopstand te vernieuwen, bestaande bedrijven te laten samenwerken en zetten in op duurzamer energiegebruik. 

Een ander voorbeeld is het thema agrarisch hergebruik, waarbinnen we als provincie Antwerpen een voortrekkersrol opnemen. Binnen dit project bekijken we samen met gemeenten en de landbouwsector hoe vrijkomende agrarische sites opnieuw kunnen ingezet worden voor landbouw (agrarische brownfieldontwikkeling).  

Deze studies vormden ook een insteek voor de opmaak van de Nota Ruimte, de opvolger van het provinciaal ruimtelijk structuurplan. Deze ruimtelijke visie wordt momenteel voorbereidt. Over de Nota Ruimte loopt momenteel een burgerbevraging. Bij deze wil ik iedereen dan ook uitnodigen om de lopende enquête  in te vullen.  

De provinciale doelstelling rond landbouw die terugkomt in de Nota Ruimte zet in op het inschakelen van het landschap als productiefactor. Ter realisatie van deze doelstelling wordt ingezet op het optimaliseren van de landbouwstructuur en tegengaan van versnippering. En het zoeken naar mogelijkheden voor voedselproductie in en rond de bebouwde ruimte.

De pijler draagvlak dan. Via subsidies wordt sterk ingezet op het verhogen van maatschappelijkdraagvlak. Schrijvers op stal én de Teambuildings die de Sint-Jozefshoeve organiseert zijn slechts enkele voorbeelden. We brengen ook klasjes in contact met boerderijen die ze kunnen bezoeken via de website www.bezoekdeboerderij.be.  

We brengen een verhaal bij onze producten, via onze werking rond hoeve- en streekproducten die te vinden zijn op de website www.lekkersmetstreken.be. Recent heeft de week van de korte keten plaatsgevonden. En via het lekkers met streken terras geven we hoeve- en streekproducten een herkenbaar plekje op evenementen.  

De open ruimte wordt meer en meer gebruikt om te recreëren. Om de landbouwruimte aantrekkelijk te maken zetten we als provincie al sinds 2003 in op de opmaak van gratis erfbeplantingsplannen voor landbouwers.  

Er zijn 2 provinciale praktijkcentra: proefbedrijf pluimveehouderij (pluimveeonderzoek)   en Hooibeekhoeve (onderzoek melkvee). Daarnaast nog 3 andere praktijkcentra waarvan we de werking ondersteunen: vzw Landbouwcentrum voor Voedergewassen (LCV vzw), vzw Proefstation voor de groenteteelt (glasgroenten en groenten in vollegrond) en vzw Proefcentrum Hoogstraten (glasgroenten en aardbeien).  

Vrij recent werd ook Aghrant opgericht en werd een coördinator Europese Samenwerking en Projecten aangeworven met een  als doel het aantrekken van Europese subsidies voor praktijkonderzoek. En deze aanpak loont! Recent werden vier prestigieuze Interreg projecten goedgekeurd met een totaal budget van meer dan 13 miljoen euro. Hiervan wordt 4,83 miljoen euro geïnvesteerd in de provincie Antwerpen waarvan 2,6 miljoen euro EU-subsidies en 700.000 euro provinciale cofinanciering.  

De dienst Europa ondersteund bij aanvragen van Europese fondsen zoals bijvoorbeeld Interreg of EFRO. Verder beheerd deze dienst de aanvragen tot provinciale cofinanciering. Projecten die een grote meerwaarde voor onze provincie betekenen kunnen we zo als bestuur een bijkomende financiële ondersteuning bieden. Verder wil de dienst Europa inspireren door voorbeelden van goedgekeurde projecten te verzamen én te ontsluiten in een Europese projectendatabank. Tot slot wordt ook Europa tot bij de burger gebracht via POP-UP Europa. Eerder dit jaar was, Phil Hogan – de Europees Commissaris voor landbouw - nog te gast bij POP-UP Europa in Wuustwezel.  

De dienst Internationale samenwerking investeert in internationale relaties in kader van het economische beleid.(Dit omvat zowel een samenwerking met de buurregio’s in het kader van goed nabuurschap en een beoogd schaalvoordeel, als strategische partnerschappen met gebenchmarkte regio’s. Dit internationaal beleid kadert volledig in het Europees en Vlaams beleid van de Slimme Specialisatiestrategie. ) 

De provincie Antwerpen heeft momenteel intense relaties uitgebouwd met verschillende regio’s in de wereld: 

  • in China met de provincie Shaanxi en Chongqing 
  • in Rusland met Leningrad Oblast 
  • in Nederland met de provincie Noord-Brabant 
  • (vraag vanuit de collega’s: Interesses in speciale regio’s en/of sectoren? ) 

Verder is ook nog een beeld opgenomen van de deelname aan de wereldtentoonstelling van Milaan in 2015.  

Als provincie Antwerpen beheren we 2 provinciale land- en tuinbouwscholen: PTS Mechelen en PTS Stabroek. Verder is er het provinciaal Instituut Voedingsbedrijven Antwerpen, kortweg de PIVA. De PIVA is de referentie op gebied van horecaopleidingen, zowel overdag als ’s avonds. Het provinciaal onderwijs omvat dus zowel secundair als volwassenenonderwijs.  

Met deze scholen zetten we sterk in op de vorming van technisch sterk geschoolde profielen.  

Tot slot hebben we als provinciaal bestuur ook nog een belangrijke rol in het afleveren van vergunningen. Een recente telling leert dat op dit moment, met een omgevingsvergunning die pas van kracht is sinds 23 februari 2017 al 163 omgevingsvergunningen van land- en tuinbouwbedrijven lopen bij de provincie Antwerpen.  

Nu nodig ik jullie allen uit om vooruit te blikken naar de volgende legislatuur. Deel jullie ideeën en inzichten en laat ons samen de economische en maatschappelijke uitdagingen binnen het agrobusinesscomplex aangaan.