Geachte aanwezigen
De laatste jaren is gebleken dat ons huidig landbouwsysteem tegen bepaalde grenzen begint aan te lopen, vooral wanneer er sprake is van een lange monocultuur. De weersomstandigheden van 2016, 2018 en 2019 maakten dit duidelijk.
Verdere beperkingen naar meststoffen (mestdecreet) en gewasbeschermingsmiddelen maken dat de landbouwers steeds minder externe hulpbronnen ter beschikking hebben om in te grijpen of zelfs om de behoeften van de gewassen te dekken.
Maar ook IPM-regelgeving en diverse lastenboeken, zorgen ervoor dat de landbouwer kritisch moet kijken naar zijn bedrijfsvoering op het gebied van allerlei hulpbronnen. IPM = geïntegreerde gewasbescherming: een teeltmethode die past in een duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen
Het huidige GLB zet de landbouwers meer aan om te werken aan vergroening en biodiversiteit in de ruime zin van het woord. GLB: Gemeenschappelijk landbouwbeleid van de EU.
Deels uit noodzaak en deels ingeven door allerlei reglementeringen, wordt het streven naar een meer robuust landbouwsysteem meer en meer een must om de toekomst op economisch, ecologisch en maatschappelijke vlak vol vertrouwen tegemoet te treden.
De Hooibeekhoeve heeft daarom een rotoreg in combinatie met een zaaimachine aangeschaft. Dankzij deze landbouwwerktuigen die ook elk apart gebruikt kunnen worden, gaan ze nog meer gewassen, meer soorten graan en vlinderbloemigen en groenbedekkers kunnen zaaien. Verbreden in teelten is positief voor de biodiversiteit en voor de kwaliteit van de akkers. De voorbije hete zomers heeft variëren in teelten nog hoger op de agenda gezet dan het al stond
Voedergewassen vormen met 85% van het areaal de belangrijkste gewassen in de provincie Antwerpen. Mais is met voorsprong het voedergewas dat het meeste geteeld wordt. De nadelen van een monocultuur zoals mais manifesteren zich meer en meer, zeker in jaren met extreme weersomstandigheden.
In een streven naar een robuuster landbouwsysteem is een goede bodemvruchtbaarheid een essentieel gegeven, zeker bij een beperking van externe inputs. pH en koolstofgehalte zijn hier aandachtspunten maar ook zaken als bodemverdichting hebben een invloed op de bodemvruchtbaarheid.
In het demoproject ‘Richtsnoeren voor een betere bodemvruchtbaarheid door het doorbreken van de monocultuur mais” (periode 2016-2018) waar Hooibeekhoeve partner was, werden de nadelen van een monocultuur mais t.o.v. mais in rotatie duidelijk aangetoond.
Dit demoproject liet zien dat via vruchtwisseling, en dus het doorbreken van een monocultuur mais, er aan de bodemvruchtbaarheid kan gewerkt worden. De uitgevoerde simulaties lieten zien dat bij een hoger organisch stofgehalte het vochthoudend vermogen van de bodem verbeterd en zo er meer vocht ter beschikking is voor de gewassen. Periodes van droogte kunnen op deze manier langer overbrugd worden, met een positief effect op opbrengst en kwaliteit.
Het verruimen van een teeltplan van louter mais en (Engels of Italiaans) gras biedt ook kansen om tot meer CO2-opslag in de bodem te komen. Inpassing van vlinderbloemigen (gras-klaver, veldbonen) of meer droogteresistente (rietzwenkgras) of opbrengstzekere (voederbieten) gewassen in de teeltrotatie bieden ook grote voordelen naar het beperken van de kunstmestinput (en dus ook veel minder indirecte CO2-productie). Hiermee speelt vruchtwisseling ook in op klimaatdoelstellingen en dat komt dan weer demoproject KOE van de Hooibeekhoeve ten goede.
Meer en meer neemt om diverse redenen de interesse in teeltrotatie toe bij landbouwers. In de praktijk is echter de vraag welke gewassen de alternatieven voor mais zijn. Enerzijds moet de voervoorraad voor het vee gegarandeerd blijven; anderzijds passen niet zomaar alle teelten op de Kempense zandgrond en in sommige gevallen is er een aangepaste teelttechniek nodig.
Hooibeekhoeve wil de landbouwers ondersteunen in de keuze aan gewassen om hun bouwplan te verruimen. In dit kader heeft Hooibeekhoeve in 2016 een vruchtwisselingsproef opgestart waar er 4 teeltrotaties worden vergeleken met een monocultuur mais. Deze proef heeft een meerjarig karakter zodat de effecten op lange termijn kunnen bekeken worden. Verder bekijkt de Hooibeekhoeve ook wat de mogelijkheden zijn van verschillende gewassen. Zo kwamen de afgelopen jaren gewassen als veldbonen, gerst-erwten, granen, ... aan bod.
In het kader van een betere bodemvruchtbaarheid wordt er sinds enkele jaren ook intensief gewerkt op groenbedekkers. Het inschakelen van een groenbedekker is een vrij eenvoudige manier om het organische stofgehalte in de bodem, en bijgevolg ook de bodemstructuur, op peil te houden. Naast de biomassa die ze leveren, onderhouden groenbedekkers de bodemstructuur door hun intensieve beworteling van de bouwvoor onderhouden groenbedekkers de bodemstructuur. Met groenbedekkers kan je zelfs een gevoelige verbetering van de bodemstructuur verwachten. Groenbedekkers fungeren ook als vanggewas doordat ze nog laat in het najaar stikstof vasthouden die niet kan uitspoelen. De vastgelegde stikstof komt na onderwerken terug beschikbaar. Op deze manier levert een bijdrage in het beheersen van het nitraatresidu en ook in de bemesting. In MAP6 (MestActiePlan6) krijgen groenbedekkers als vanggewas ook een prominente rol toebedeeld. Op percelen in gebiedstype 1, 2 en 3, die geen zware kleigrond zijn, moet na een hoofdteelt, die uiterlijk 31/8 werd geoogst, uiterlijk 15/9 een vanggewas worden ingezaaid, tenzij er een nateelt wordt ingezaaid. In de gebiedtypes 2 en 3, die zich voornamelijk in het Noorden van de provincie situeren, worden er bijkomend nog extra maatregelen opgelegd. Zij moeten een toenemend percentage vanggewassen of laag-risico nateelten inzaaien. Indien er na maisteelt vóór 15 oktober een vanggewas wordt ingezaaid, telt deze ook mee in het areaal vanggewassen.
Om al deze gewassen te kunnen zaaien, was er een noodzaak aan een gepaste machine.
Hooibeekhoeve heeft gekozen om een combinatie van zaaimachine met rotoreg aan te schaffen. De keuze is na de aanbestedingsprocedure gevallen op een zaaimachine Maschio Aliante Plus en een rotoreg Maschio Dominator DM 3000. De combinatie wordt geleverd door de firma Luyckx uit Brecht.
De zaaimachine is een pneumatische zaaimachine die ISOBUS-gestuurd is. De dosering is elektrisch aangedreven en er zijn meerdere zaairollen beschikbaar wat maakt dat er vlot kan gevarieerd worden met zaaidichtheden. Verder is de uitgerust met 24 zaairijen met dubbele schijven en naloopwieltjes wat er zorgt dat er onder alle omstandigheden gezaaid kan worden en op een constante diepte. De combinatie met de rotoreg maakt dat in 1 werkgang zowel het zaaibed kan gemaakt worden als gezaaid. De rotoreg is ook demonteerbaar van de zaaimachine zodat ze apart kan gebruikt worden in bv de grondbewerkingsproeven die Hooibeekhoeve uitvoert.