1999 - 2004

19 January 2004

Interpellatie tot minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie, Gilbert Bossuyt en Minister van Financiën en Begroting, Ruimtelijke ordening, Wetenschappen en Technologische Innovatie Dirk Van Mechelen omtrent de toekomst van de luchthaven van Deurne

Niemand zal beweren dat een goed luchthaven- en luchtvaartbeleid eenvoudig is. Het komt eropaan de bekommernissen voor ecologie, voor economie en voor de overheidsfinanciën met elkaar te verzoenen. Dat dit al eens problemen oplevert, zal niemand betwisten, noch kwalijk nemen. Er zijn echter wel grenzen. Het beleid dat deze Vlaamse Regering in de voorbije vijf jaar ten aanzien van Deurne gevoerd heeft, begint toch echt wel op een vaudeville te lijken.

Bij de start van de nieuwe regering werden de door de vorige regering opgestarte procedures om de luchthaven in concessie te geven afgebroken. Men zou nog enkel het management privatiseren. Na voor de overheid erg nadelige onderhandelingen, werden er einde 2001 contracten met managementsteams afgesloten. Na een vernietigend verslag van het Rekenhof dat door collega Carl Decaluwé gevraagd was, werden deze contracten na enkele maanden opnieuw afgeblazen, resultaat meer dan 2 miljoen Euro belastinggeld weggegooid en nog steeds geen nieuwe beheersstructuur. Na de managementvennootschappen, kwam er dan de aanstelling van nieuwe managers, maar de voor Deurne aangeduide manager is nooit komen opdagen.

Ondertussen stelde zich ook de problematiek van de nieuwe internationale veiligheidsvoorschriften waardoor, omwille van het obstakel van de Krijgsbaan, de bruikbare lengte van de startbaan verkort zou moeten worden, tenzij het obstakel op een of andere wijze zou weggewerkt worden. Eerst stelde de Regering dat een intunneling van de Krijgsbaan kon, als de veiligheid en de rendabiliteit hierdoor gegarandeerd werd. Vervolgens was de voorwaarde dat de privé-sector de helft van de kosten van de intunneling zou dragen.

Beide problematieken werden samengenomen.

Teneinde enerzijds de intunneling van Krijgsbaan te financieren en anderzijds de exploitatie van de luchthaven van Deurne meer rendabel te maken werd door de Vlaamse Regering op 19 juli 2002 beslist om een PPS-project op te zetten. Op 27 juni 2003 besliste de Vlaamse Regering via dit PPS-project een vennootschap op te richten die enerzijds tot taak heeft de intunneling van de Krijgsbaan te financieren en anderzijds ook zorg zal dragen voor een ruimer project met name de luchthaven te exploiteren en 9ha luchthavengrond bouwrijp te maken en te commercialiseren.

In deze vennootschap zal geparticipeerd worden door het Vlaamse Gewest, door regionale publieke partners, m.n. het havenbedrijf en de GOM, door een nominatief aangeduide regionale private partner, de Hoge Raad voor de Diamant en door een commerciële partner die via een aanbesteding zal gezocht worden.

Dit leek allemaal zijn beslag te kennen tot wij vorige vrijdag plots werden opgeschrikt door bijzonder negatieve verklaringen vanwege Philippe Muyters, directeur-generaal van Voka ten aanzien van de Vlaamse Regering. Reden was de plotse beslissing van de Vlaamse Regering om haar inbreng in de intunneling van de Krijgsbaan van 14 miljoen terug te brengen tot 8 miljoen en de 6 miljoen die GOM en havenbedrijf in de vennootschap willen investeren, eveneens toe te wijzen aan de intunneling. Philippe Muyters sprak van woordbreuk. En ook Havenschepen Delwaide zei in Gazet van Antwerpen dat het nooit de bedoeling geweest is van het havenbedrijf om te participeren in de bouw van de tunnel, wel in het globale project.

De Vlaamse Regering verdedigt zich echter door te stellen dat het altijd de bedoeling geweest is om de inbreng van de regionale publieke partners hiervoor te laten dienen. Wie heeft er gelijk? Laat ons daarvoor een aantal citaten op een rijtje zetten:

1. Besluit van de Vlaamse Regering van 27 juni 2003 (VR/PV/2003/2 - punt 32):

"haar principiële goedkeuring te hechten aan de oprichting van een participatieve PPS onder de randvoorwaarden vermeld in punt 6.1. van nota VR/2003/27.06/DOC.0592 en in het advies van de inspectie van Financiën van 14 mei 2003"

Wat staat er in punt 6.1. van de nota?

"Het Vlaamse Gewest participeert in het kapitaal van de vennootschap door de inbreng van 14,3M€ in geld. Het Vlaamse Gewest behoudt de mogelijkheid een deel in grond in te brengen... De Partners doen een inbreng in de vorm van geld. Hun gezamenlijke inbreng moet minstens de helft zijn van het kapitaal van de vennootschap, en minstens de helft zijn van de geraamde kostprijs van de tunnel,.., dus minstens 14,3M€"

Wat staat er in het advies van de inspectie van financiën?

"Het financieringsaandeel van de regionale partners (is niet gelijk aan privé-sector) dient tenminste gelijk te zijn aan dat van de Vlaamse overheid.

De Vlaamse overheid breng in elk geval 14,3 miljoen Euro in voor de bouw van de tunnel en de regionale partners zouden 15,4 miljoen Euro[1] moet inbrengen maar gespreid in de tijd..."

2. Vraag om Uitleg van Ludwig Caluwé aan Minister Van Mechelen van 1 juli 2003

Gevraagd werd o.a. naar het verschil inzake diverse cijfers met betrekking tot de kostprijs van de operatie, 25 miljoen Euro of 37 miljoen Euro. Wat antwoordt de Minister hierop?

"Die 37 miljoen euro bevat nog tal van andere aspecten. De 25 miljoen slaat enkel op de bouw van de tunnel. De Vlaamse regering heeft steeds gezegd dat de 50 percent van de kosten op de bouw van de tunnel slaat. Bovendien geldt voor die 25 miljoen euro een 50/50-verdeelsleutel : 50 percent van de centen uit de privésector, en 50 percent van de centen vanwege het Vlaams Gewest.

De Antwerpse diamantsector is uitdrukkelijk vragende partij voor de bouw van de tunnel. De diamantairs zeggen dat, als ze een inbreng doen van 6,25 miljoen euro, ze ook een commitment willen vanwege alle regionale publieke actoren, met name de provincie en de stad. Daarbij kan de stad bijvoorbeeld via het Havenbedrijf werken, terwijl de provincie via de GOM te werk kan gaan. Zij moeten zich dus mee engageren voor de exploitatie en het beheer van de luchthaven en kunnen eventueel in de PPS-koepel opgenomen worden."

3. Europees Bulletin der Aanbestedingen van 5 september 2003: aanbesteding van de participatie als commerciële partner in een publiek-private samenwerkingsvernnootschap voor de exploitatie van de regionale luchthaven te Deurne, de ondertunneling van de Krijgsbaan en de ontwikkeling van de omliggende bedrijventerreinen

"Van de commerciële partner wordt een substantiële financiële inbreng in het kapitaal van de vennootschap verwacht van een vermoedelijk bedrag tussen de 6 en 9 miljoen Euro...

De PMV stelt ten behoeve van geïnteresseerden tot het indienen van een aanvraag tot deelneming een informatiebrochure ter beschikking...Deze brochure kan worden opgevraagd op volgende URL: www.pmvlaanderen.be"

Wat staat er in die informatiebrochure?

"Het Vlaamse Gewest doet een inbreng in geld, voor de helft van de geraamde kostprijs van de tunnel, zijnde 14,3M€.

De Partners, regionale en commerciële, doen eveneens een inbreng die hierbij geraamd werd op 15,45M€..."

4. Het eigenlijk Lastenboek

"De financiële inbreng van het Vlaams Gewest zal gebeuren binnen de volgende randvoorwaarden:

· De inbreng van het Vlaamse Gewest zal maximaal 50% bedragen van de kostprijs van de tunnel. Op basis van een voorlopige raming werd deze inbreng vastgelegd, 14,3M€

· ...

De inbreng van de regionale partners maakt momenteel nog het voorwerp uit van onderhandelingen tussen het Vlaamse Gewest en deze partners. Een principe-overeenkomst wordt momenteel voorbereid en de definitieve voorwaarden waaronder deze partners een inbreng doen wensen te doen zal aan de kandidaat worden overgemaakt van zodra deze principe-overeenkomst ondertekend is.

Onder voorbehoud van de ondertekening van deze overeenkomst kan gesteld worden dat deze inbreng zal gebeuren in geld voor een vermoedelijk bedrag van 12,5 miljoen Euro waarvan 50% publieke en 50% private middelen zullen zijn, die gespreid over 10 jaar ter beschikking van de PPS vennootschap zullen worden gesteld...

Indien de bepaling van de definitieve principe-overeenkomst niet aan de kandidaten kan worden meegedeeld voor 16 december 2003, mag de kandidaat een voorstel indienen op basis van bovenstaande veronderstellingen, en moet met eventuele bijkomende voorwaarden geen rekening worden gehouden...."

5. Nota aan de Vlaamse Regering van 12 december 2003 mbt de principe-overeenkomst met de regionale partners (VR/2003/1212/DOC.1292)

"Commentaar bij artikel 7 van de principe-overeenkomst:

Er wordt aangegeven dat de verbintenis van het Vlaamse Gewest om een inbreng te doen voor 50% van de kostprijs van de tunnel gebaseerd is op een raming van 28,6 miljoen Euro. Op die manier is het Vlaamse Gewest niet gebonden indien zou blijken dat de tunnel merkelijk duurder is....

...

Budgettaire inspanning

De inbreng in het kapitaal van de PPS-vennootschap, voor een bedrag dat geraamd werd op 14,3 miljoen Euro, zal gebeuren door PMV..."

6. Raad van Bestuur van het Havenbedrijf van 16 december 2003

"Artikel 7 van de Principe-overeenkomst

Het Vlaams Gewest verbindt er zich toe om, uitgaande van een geraamde kostprijs van de tunnel ten belope van 28,6 miljoen Euro, vermogensbestanddelen in te brengen in de PPS-vennootschap voor een waarde die 50% zal bedragen van de kostprijs van de tunnel."

7. Nota aan de Vlaamse Regering van 19 december 2003 (VR/2003/1912/DOC.1292/BIS)

"Commentaar bij artikel 7 van de principe-overeenkomst

Er wordt aangegeven dat de verbintenis van het Vlaamse gewest, de provincie (GOM Antwerpen), de stad (Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen) om een inbreng te doen voor 50% van de kostprijs van de tunnel gebaseerd is op een raming van 28,6 miljoen Euro. Op die manier zijn het Vlaamse Gewest, de provincie (GOM) en de stad (haven) niet gebonden indien zou blijken dat de tunnel merkelijk duurder is....

...

Budgettaire inpassing

De inbreng in het kapitaal van de PPS-vennootschap, voor een bedrag dat geraamd werd op 8,05 miljoen Euro, zal gebeuren door PMV..."

Besluit

Uit al het voorgaande blijkt dat het steeds de bedoeling is geweest dat het Vlaamse Gewest zou instaan voor de helft van de kostprijs van de tunnel, met een maximum van 14,3M€. De andere helft diende gedragen te worden door zuiver privaat geld, de hoge raad voor de diamant en de commerciële partner. Indien de intunneling meer zou kosten dan 28,6M€ zou dit eveneens ten laste komen van de private partners.

De inbreng van Haven en Gom was bedoeld voor de exploitatie van de luchthaven en de commercialisatie van het luchthavengronden, niet voor de intunneling van de Krijgsbaan.

Pas tussen 16 en 19 december 2003 is hierin verandering gekomen. De redenen hiervoor zijn voorlopig nog onopgehelderd.

Gevolgen

1. Dit is een eerste van mogelijk een hele reeks van PPS-projecten. Met dergelijke onverwachte wendingen, schaadt de overheid het vertrouwen van de privé-sector in dergelijke constructies

2. De Vlaamse Regering stelt zich mogelijkerwijze bloot aan juridische vervolging en eisen tot schadevergoeding uitgaande van één of meerdere commerciële groepen die aan de aanbesteding deelnemen of hadden willen deelnemen.

3. De commerciële partners zullen hoe dan ook 6 miljoen Euro meer moeten investeren. Als geen enkele commerciële partner deze op korte termijn kan of wil vinden, dreigt de sluiting van de luchthaven, gelet op de internationale veiligheidsregels die sinds november 2003 van kracht zijn en waarop de luchthaven enkel een uitzondering kreeg omwille van het opgestarte PPS-project.

Vragen

1. Waarom werd deze plotse wijziging doorgevoerd?

2. Is de Regering bereid om deze beslissing te herzien?

3. Zal de Regering de kandidaten voor de aanbesteding op de hoogte brengen van de gewijzigde voorwaarden?

4. Welke houding zal de regering aannemen indien, gelet op de gewijzigde voorwaarden, geen enkele commerciële partner nog een bod zou uitbrengen?

[1] de Hoge Raad voor Diamant zorgt voor 6,25M€ en het Antwerps Havenbedrijf, net zoals de GOM voor 3,1M€ .Diverse private ondernemingen zouden bereid zijn voor 8,5M€. Dit is in totaal een engagement van 21M€, maar sommige partners zouden hun inbreng spreiden in de tijd. Hiermee rekening gehouden vertegenwoordigd deze inbreng vandaag een waarde van 15,4M€.