Woon jij dicht bij een dorp? Dan is de kans groot dat jouw tuin zeer geschikt is voor het kweken van groenten en planten. De bodem is er eeuwenlang gebruikt voor landbouw en bevat hierdoor de juiste nutriënten, waterbalans en samenstelling. Door de uitbreiding van de dorpskernen ligt deze bodem nu in jouw achtertuin en heeft de akkerbouw zich verplaatst naar armere bodems, verder weg van de dorpskernen.
Ludwig Caluwé: "Dit eeuwenlange proces zorgt ervoor dat de gronden nabij de dorpskernen – dus ook in onze achtertuinen – tot de beste van Vlaanderen én van de wereld behoren. Door de uitbreiding van de dorpskernen bevinden steeds meer woongebieden zich op deze vruchtbare bodems, terwijl de landbouwers verschuiven naar minder gunstige gronden. Interessant voor de bewoners die kleinschalig produceren, minder interessant voor de landbouwers die op grotere schaal in ons voedsel voorzien".
Historische kansen voor landbouw
Historisch zijn dorpskernen ontstaan op plaatsen waar veel kansen voor landbouw lagen. Eeuwenlang lang hebben landbouwers de beste gronden rondom de dorpen gebruikt voor akkerbouw. Te natte gebieden werden ingezet als weiland voor runderen of hooiland. De gemene gronden werden begraasd door schapen of geiten waardoor heide ontstond.
Creatie van zeer rijke bodems rondom de dorpskernen
Van de Middeleeuwen tot WO II vormden de landbouwers in de provincie Antwerpen de arme zandgrond van de kempen om tot vruchtbare akkers. Hiervoor gebruikten ze de plaggenbodem-techniek. Ze brachten plaggen uit de armere gronden mee naar hun stal om ze daar aan te rijken met mest. Nadien werden deze als meststof aangebracht op de akkers rondom de dorpen.
Foto: Zicht vanuit het veld op de achtertuinen - Copyright: provincie Antwerpen
Nadelige effecten voor de bodem
Ook op minder gunstige gronden is landbouw mogelijk. Op droge gronden kan irrigatie aangelegd worden. Natte gronden kunnen gedraineerd worden. Deze oplossingen zijn echter duur en minder ecologisch voor onze bodem. Zo gaat bij drainage van natte bodems hun kostbare koolstofvoorraad verloren, net als verschillende nutriënten. En maatschappelijk ligt irrigatie van landbouwgronden moeilijk in droge jaren. “Vanuit bodemkundig oogpunt is de trend om landbouw steeds verder te verwijderen van de meest vruchtbare bodems dus allerminst gunstig. Daarom is het belangrijk om te streven naar het behoud van de meest gunstige en vruchtbare gronden. Ook vanuit de klimaatproblematiek, want in deze bodems zit enorm veel koolstof opgeslagen die verloren gaat bij verkeerd gebruik van de bodem”, aldus gedeputeerde voor landbouw Ludwig Caluwé