In de pers

22 November 2017

Gazet van Antwerpen en De Standaard: Automatisering bedreigt jobs (maar niet die van hoog- en laaggeschoolden)

De rechtstreekse werkgelegenheid in de Antwerpse haven zal de komende jaren licht afkalven. Intern worden de verschuivingen pijnlijk: de middenjobs gaan eruit. De nood aan hooggeschoolden, groeit wel, maar dan moet het onderwijs volgen.

Rechtstreeks was het Antwerpse havengebied via de maritieme activiteiten en via de industrie de voorbije jaren goed voor zowat 60.000 jobs (tegenover 70.000 in 1985). Met de onrechtstreekse jobs erbij gaf het gebied in 2015 zelfs werk aan 140.000 mensen. Maar net zoals overal ter wereld rukken de digitalisering, automatisering en robotisering op. De schepen worden ook groter en internationale groepen fuseren.

Zeer goed betaald

Hoe kan Antwerpen die werkgelegenheid de komende decennia veiligstellen? Welke vaardigheden zijn vooral nodig, wetende dat de werkende groep in de haven - vooral mannen, slechts 17,5% is vrouw - nu ook snel aan het vergrijzen is? Wat zijn de knelpunten? Dat uitvlooien was de opdracht die Antwerps gedeputeerde Ludwig Caluwé (CD&V) ­vorig jaar gaf aan een team onderzoekers onder leiding van prof Thierry ­Vanelslander. Het resultaat, een turf van 137 pagina's, werd gisteren voorgesteld in Antwerpen.

Het rapport levert heel wat wetenswaardigheden op. Zo verdiende 35% van de werkenden in de haven in 2014 (recentere cijfers zijn er niet) bruto meer dan 60.000 ­euro per jaar. Dat was liefst 20.000 euro boven het Vlaamse gemiddelde én die loonklasse was de jongste jaren de sterkste groeier. Dat is vooral te danken aan de chemie en de ­petrochemie.
Het hangt allicht ook samen met de vergrijzing, want het aantal 50-plussers steeg van 22% naar 27% van 2010 tot 2014. In de transportsector is zelfs 60% ouder dan 40 en 35% ouder dan 50 jaar.

Polarisering

Maar de belangrijkste vaststelling is dat “alles wat routinematig gebeurt” geautomatiseerd kan worden. Denk bijvoorbeeld het bedienen van machines of administratief werk. Die jobs dus zullen verdwijnen of zich op niches moeten richten. Vooral de expeditiesector wordt hierdoor bedreigd. “Laaggeschoolden voor manuele hande­lingen zullen nodig blijven en het aantal dokwerkers zal min of meer stabiel blijven. Daarentegen is er steeds meer vraag naar hoog­geschoolden die niet alleen het belang van IT inzien, maar zelf ook “kunnen nadenken, linken leggen, flexibel zijn en out of the box denken”. Kortom, een polarisering op de arbeidsmarkt.
Daar wringt het schoentje, want vooral de maritieme cluster zou daarin te conservatief zijn. De industrie is stilaan wél al aangepast. Ook het “conservatisme van de vakbonden” krijgt terzijde enkele keren een veeg uit de pan.

Volgens Vanelslander moet niet alleen het onderwijs uit zijn “zuilen” komen, maar moet ook de bedrijfswereld zelf meewerken aan een veel meer praktijkgericht onderwijs. “Misschien is dit iets voor de bedrijfsfederaties om meer tot een echte samenwerking te komen tussen de scholen en de bedrijven.”

Paul Verbraeken