1999 - 2004

1 October 2002

Tussenkomst tijdens een interpellatie over sport- en trainingsvluchten vanop de luchthaven Antwerpen- Deurne

Mevrouw Ria Van Den Heuvel :Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, op vrijdagmorgen 23 augustus 2002 om één minuut na negen stortte een lesvliegtuig van het type Tobogan Tompico TB-9, dit is een schroefvliegtuig met één motor met dubbele besturing, te pletter op een auto in de Diksmuidelaan in Deurne. Het scheelde 40 meter - ik heb het zelf gezien - of het gecrashte sportvliegtuigje was midden in de drukke vrijdagsmarkt terechtgekomen.

Dit spijtige ongeval was aanleiding om de standpunten over sport- en opleidingsvluchten nogmaals te ventileren. U hebt dat toen ook zelf gedaan. Agalev vroeg en vraagt heel duidelijk een stopzetting van alle vluchten van les- en sportvliegtuigen vanuit de luchthaven Antwerpen-Deurne. Een luchthaven vlak naast een woonwijk - met niet alleen een markt, maar ook een drietal scholen vormt immers een reëel veiligheidsrisico voor alle omwonenden.

Op 23 augustus 2002 werd op dramatische wijze duidelijk dat sport- en lesvluchten niet boven woonwijken mogen gebeuren. Het stopzetten van deze vluchten zou bovendien eindelijk een einde maken aan de dagelijkse geluidshinder voor de duizenden omwonenden.

Eigenlijk is de beslissing reeds genomen, en dit zowel door het Vlaams Parlement via een door de heer Voorhamme van de voormalige meerderheid tijdens de vorige legislatuur ingediende motie als door de huidige Vlaamse regering. Immers, het lastenboek, dat door de participatiemaatschappij is uitgeschreven met de voorwaarden waarbinnen de managementovereenkomst kon worden afgesloten, geeft duidelijk aan dat de regering reeds een besluit heeft genomen over de toegelaten types en het aantal bewegingen in die toegelaten types.We hebben trouwens het betreffende document gekregen.

De krijtlijnen van de managementovereenkomst werden door de Vlaamse regering vastgelegd in december 2000.

Het commercieel plan van toen moest onder meer een strategisch plan voor de toekomstige exploitatie omvatten, met onder meer een beschrijving van de toekomstige situatie inzake verkeer van vliegtuigen. Daarmee werd verwezen naar de types die men moest toelaten en naar het aantal bewegingen in de toegelaten deelcategorieën 'geregelde vluchten', 'zakenvluchten' en 'andere vluchten', zoals omschreven in de bij het lastenboek gevoegde nota 'Verklaring en definitie van de diverse categorieën van vluchten'.

Wat wordt er volgens de bijgevoegde nota verstaan onder de toegelaten deelcategorieën ? Geregelde vluchten zijn volgens die nota regelmatige vluchten, namelijk passagiers- of vrachttransportdienst uitgevoerd volgens een regelmatig uurrooster, en ontdubbelingsvluchten, namelijk de vervoerdienst van passagiers of vracht ingelegd ten gevolge van een verkeerstoename op een regelmatige lijn.

Zakenvluchten verwijzen naar de luchttaxi, namelijk de vluchten door een gehuurd luchtvaartuig uitgevoerd voor het vervoer van minder dan 7 personen en waarvan de bestemming door de huurder wordt vastgelegd. De andere vluchten tot slot zijn enerzijds de af- en omleidingsvluchten en anderzijds de militaire vluchten. Die 3 types van vluchten zouden dus de enige zijn die in de toekomst nog vanop de luchthaven van Deurne mogen vertrekken.

Door een opsomming te geven van de toegelaten deelcategorieën heeft de Vlaamse regering op dat ogenblik ook beslist welke deelcategorieën niet meer worden toegelaten. Op basis van diezelfde nota komen we dan tot het besluit dat vracht- of gemengde vluchten, chartervluchten, trainingsvluchten, touringvluchten en lokale vluchten niet meer toegelaten worden.Voor de luchthaven van Oostende heeft men in de offerte de toegelaten deelcategorieën niet gespecificeerd. Dit geeft aan dat men het bijzonder belangrijk vond om dit voor Deurne wel te doen.

Mijnheer Voorhamme, ik wens hier ook nog relaas te doen over iets wat ik niet op papier heb gezet omdat ik het pas later heb vernomen. Ik zetel namelijk voor de gemeente Boechout als plaatsvervangend lid in de overlegcommissie die is opgericht met betrekking tot de milieuvergunning voor de luchthaven van Deurne. Op 25 september jongstleden vond daar een discussie plaats over het al dan niet naleven van de veiligheidsprocedure en -voorschriften. Het betrof een discussie tussen de burgemeester van Borsbeek en de luchthavencommandant.

Ik leg even uit waarover de discussie precies ging. Op de website van Belgocontrol - die ik uitgeprint heb en die iedereen kan consulteren - staat dat men op de luchthaven van Deurne tussen 7 september en 7 oktober geen simulatie-oefeningen meer mag uitvoeren waarbij de motor zogezegd zou zijn uitgevallen. Daarvoor mocht men dat wel doen, maar na de crash werd dat verboden.

De burgemeester van Borsbeek vroeg wat er na 7 oktober zou gebeuren. Mogen oefeningen, zoals het uitzetten van de motor en touchanddown, dan opnieuw ? De luchthavencommandant zou hebben geantwoord dat dergelijke zaken eigenlijk nooit gemogen hebben. Dat spreekt uiteraard zijn verklaringen tegen van vlak na het ongeval, met name dat alle voorschriften waren nageleefd.

Graag had ik dan ook een antwoord op volgende vragen. Zijn alle veiligheidsprocedures en voorschriften nageleefd ? Zijn die in overeenstemming met wat Belgocontrol daarover afkondigt ? Kent u de precieze oorzaak van de crash ? Zal die ooit achterhaald kunnen worden ? Wanneer gaat u over tot het effectief uitvoeren van het verbod op trainings-, touring- en lokale vluchten ? Volgens mij kan dat meteen omdat die beslissing eigenlijk al is genomen.

De heer Ludwig Caluwé : Mijnheer de minister, mevrouw Van Den Heuvel zegt terecht dat tijdens de vorige regeerperiode de beslissing al was genomen om les- en sportvliegactiviteiten van de luchthaven van Deurne weg te halen. Deze regering heeft stelselmatig het nemen van een definitieve beslissing over de toekomst van de luchthaven voor zich uit geschoven. Er wordt beweerd dat bij het ongeluk de motor was afgezet om het landen zonder motor te oefenen. Dergelijke oefening boven een sterk bebouwd gebied, is erg gevaarlijk.

De heer Johan Malcorps : Er is een groot verschil tussen deze discussie en die van daarnet. Daarnet ging het over het politieke steekspel dat al jaren aan de gang is over de toekomst van de luchthavens van Deurne en Oostende. Daar zal nog vaak over worden gediscussieerd.

Deze discussie behelst echter het veiligheidsaspect. Mensen vragen zich af hoe zoiets mogelijk is. Er zijn slachtoffers gevallen, maar de tragedie was nog veel groter geweest als het vliegtuig op de markt was neergekomen. Eigenlijk is er maar een belangrijke vraag: kunnen we dit risico nog nemen ? De mensen in Berchem verwachten een concreet antwoord dat dit soort van risico's niet meer genomen mag worden. Er moet een klaar en duidelijk antwoord komen van de overheid. Op lokaal niveau is men daar niet is geslaagd. Ik hoop dat hier wel een duidelijk antwoord komt.

De heer Pieter Huybrechts : Mijnheer de minister, ik heb nog enkele vragen. Hoelang worden er in Deurne al opleidingen voor sportvliegtuigen gegeven ? Hoeveel ongevallen zijn er al mee gebeurd ? Bestaat er een wetenschappelijke basis om te beweren dat sportvliegtuigen een groter gevaar zouden betekenen voor de omwonenden dan de geregelde vluchten ? Zijn er alternatieven voor vliegopleidingen als die in de luchthaven van Deurne worden afgeschaft ?

Mevrouw Van Den Heuvel vindt dat het stopzetten van opleidingen met sportvliegtuigen een einde zou maken aan de geluidsoverlast. Als men alles afschaft, is er inderdaad geen overlast meer. Ik wil echter opmerken dat 80 percent van de opleiding wordt gegeven op vluchtsimulatoren. De vluchturen van de opleiding worden dus beperkt. De luchthaven van Deurne heeft ernstige inspanningen geleverd om de geluidsoverlast te beperken.

Ik wil ook nog herinneren aan een verklaring van minister Dua naar aanleiding van het beroep aangetekend tegen de beslissing van 24 februari 2000 van de Bestendige Deputatie van de Provincieraad van Antwerpen om de internationale luchthaven Antwerpen verder te exploiteren. Ik citeer : 'Gesteld kan worden dat het risico voor de externe veiligheid, de hinder, de effecten op het leefmilieu, op de wateren, de natuur en op de mens, buiten de inrichting veroorzaakt door de gevraagde exploitatie, mits naleving van de milieuvergunningsvoorwaarden, tot een aanvaardbaar niveau kunnen worden beperkt'. U verklaart echter dat de geluidshinder te erg is. Misschien kunt u die tegenstrijdigheid eens uitleggen.

Minister Steve Stevaert : Mevrouw de voorzitter, collega's, de federale luchtverkeersleidingsdienst Belgocontrol is bevoegd voor de regeling van het luchtverkeer en het toezicht op de bewegingen van de luchtvaarttuigen met het oog op het garanderen van de luchtvaartveiligheid. De luchthavenuitbater heeft geen bevoegdheid inzake controle van het luchtruim, wel op het vlak van de interventie na een ongeval of incident. Met betrekking tot het ongeval te Deurne werkte het urgentieplan van de luchthaven feilloos. Ook de inzet van de hulpdiensten verliep feilloos.

Ingevolge dat ongeval voert de Autonome Cel voor Onderzoek van Luchtvaartongevallen en -incidenten bij het Federale Bestuur van de Luchtvaart, opgericht bij koninklijk besluit van 9 december 1998, een globaal onderzoek uit naar de oorzaak van het ongeval, waarbij alle aspecten aan bod komen :mechanische defecten, besturing, procedures, enzovoort. Het betrokken koninklijk besluit voorziet in de openbaarmaking van het eindrapport van deze cel na het afronden van het onderzoek.

Maatregelen in verband met bepaalde soorten vluchten moeten worden voorafgegaan door een globale evaluatie. In dit verband heeft het Vlaams Forum Luchtvaart van de Vlaamse regering de belangrijke opdracht gekregen om de mogelijkheden te onderzoeken tot opleiding en training van piloten, en aanbevelingen te formuleren voor een strategische visie op langere termijn. Hierbij moet echter beklemtoond worden dat de Vlaamse regering geen bevoegdheid heeft inzake het verbieden van bepaalde types vluchten, noch inzake het opleggen van te volgen circuits of verkeersroutes.

De trainingsvluchten gebeuren vandaag binnen het toegelaten kader van de milieuvergunning. De algemeen directeur zal tevens als opdracht hebben om naar alternatieven te zoeken voor de trainingsvluchten die nu nog in Deurne plaatsvinden.

Met andere woorden, aan de ene kant zijn er federale bevoegdheden. Aan de andere kant zijn er bevoegdheden binnen de milieuvergunning, waarbij men kan weigeren of toestaan. Dan zijn er ook nog bevoegdheden waarbij de bevoegde minister, zelfs al wordt er een milieuvergunning bekomen en zelfs al gaat de federale overheid akkoord, kan zeggen dat hij dat niet meer wil. Als hij dat zegt, moet hij dat wel op een ordentelijke manier doen. Dat is de aanbeveling van het Vlaams Parlement, maar er zijn ook afspraken met mensen die daar activiteiten ontwikkelen. Men moet dat dus doen volgens het principe van de goede huisvader.Anders krijgt men zeker problemen. Er zijn dus 2 instrumenten : er is de milieuvergunning, die het kan toelaten of niet toelaten, en er is Belgocontrol, die erover kan gaan.

U vraagt hoelang er vluchten zijn. Ik durf de exacte datum niet zeggen, maar het is al sinds mensenheugenis. Op de vraag hoeveel ongevallen er zijn gebeurd, kan ik antwoorden dat het er zeer weinig zijn. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat er geen problemen zouden zijn of dat er zich geen problemen zouden kunnen voordoen. Dat is weer een andere discussie.Veiligheid moet uiteraard op alles voorgaan. Ik wil nog opmerken dat in het rapport van Ernst & Young zeer duidelijk stond wat hun visie daarop is.

Mevrouw Ria Van Den Heuvel : Mijnheer de minister, het is niet in het rapport van Ernst & Young dat er een aantal types vliegtuigen werden omschreven, maar wel in de offerte die is goedgekeurd door de Vlaamse regering. Daarbij werden wel degelijk de krijtlijnen van een zakenluchthaven omschreven. Dat zit niet in een milieuvergunning en dat heeft ook niets te maken met Belgocontrol. Als bevoegde minister hebt u dus toch wel het idee gehad dat u kon omschrijven hoe een zakenluchthaven eruit moest zien. Daarin hebt u toch duidelijk keuzes gemaakt waarin alle types vliegtuigen die ik heb opgesomd, geen plaats meer zouden vinden. Ik vermoed dus dat u toen het idee had dat u het kon sturen en richting kon geven. Is het inderdaad zo dat u dat idee had en nog steeds hebt ?

Minister Steve Stevaert : Ik had dat idee en ik heb dat nog steeds, maar ik wil dat op een verstandige manier doen.

Mevrouw Ria Van Den Heuvel : Daar twijfel ik niet aan. Kunt u een uitspraak doen over de timing waarbinnen u dat wilt doen, of is dat helemaal niet mogelijk ?

Minister Steve Stevaert : Daarnet hebt u gevraagd om alles in een globale visie te bekijken in het kader van het Vlaams Luchtforum. Ik heb ook gezegd dat we dát daarin moeten bekijken.We moeten immers ook nagaan hoe we kunnen garanderen dat de opleiding van de piloten in de toekomst in Vlaanderen aanwezig blijft. Ik heb aan de andere kant ook duidelijk gemaakt dat er zich in Deurne een problematische situatie heeft voorgedaan. Ik zou nu graag van Belgocontrol weten wat de oorzaken daarvan zijn, indien de oorzaken te achterhalen zijn. Daar wil ik nu niet op vooruitlopen. Zelfs dat geeft echter geen definitief uitsluitsel. Het blijft daar een drukbevolkt gebied.